Czy potrafisz zjeść pączka bez oblizywania ust?
Niektórzy uważają, że jest to niemożliwe. Niektórzy twierdzą, że trudne. A niektórzy – jak ja – mówią: „Daj mi pączka.” 😉
A czy potrafisz spędzić dzień nie używając słowa być, w tej lub innej formie?
Jeśli jest jakieś słowo, którego używasz codziennie (dosłownie każdego dnia) to jest to najprawdopodobniej właśnie czasownik być. Czy to w języku polskim, czy angielskim.
W języku angielskim (bo ten język nas interesuje w tym wpisie), czasownik być (to be) jest rekordzistą w wielu dziedzinach.
Ma najwięcej różnych form wśród wszystkich angielskich słów. Potrafi łączyć się z największą liczbą innych wyrazów. Występuje też w największej liczbie struktur gramatycznych.
Dlatego znajomość czasownika to be, jego form, charakteru i specyfiki użycia jest dla Ciebie prawdziwym być albo nie być w języku angielskim.
To be or not to be: that is the question. – William Shakespeare
Zwróć uwagę, że czasownik to be pojawia się w tym cytacie aż trzy razy. A nie mówiłem (I told you so).
Dlatego warto nie tylko się z czasownikiem to be zaznajomić, ale warto się z nim zaprzyjaźnić.
Ten wpis to ręka wyciągnięta do Ciebie ze strony czasownika to be. Dowiesz się, czym jest, poznasz wszystkie formy jego natury i zobaczysz, jak zachowuje się w różnych sytuacjach.
Po tym wpisie czasownik to be nie tylko będzie Ci towarzyszyć w codziennym angielskim, ale będzie Cię wspierać na te wszystkie sposoby, na które tylko ten specjalny czasownik w języku angielskim potrafi.
Everyone is a superhero, czyli każdy jest superbohaterem
No i znowu w zdaniu pojawia się czasownik to be. No i słusznie. Bo nie tylko sprawia, że zdanie, w którym występuje ma jakieś znaczenie, ale sam jest takim językowym superbohaterem.
Jak Bruce Wayne, Clark Kent czy Peter Parker.
Dlaczego?
Ponieważ z jednej strony czasownik to be potrafi być zwykłym, szeregowym czasownikiem (main verb), który znaczy po prostu być.
Czasownik to be jako czasownik główny
Jestem Marcin.
Jesteś szalona.
Mój kubek z kawą jest obok mnie na stole.
Ale czasownik to be potrafi też przemienić się w superbohatera, który haruje dla innych i pomaga nadać innym czasownikom (a przez to zdaniom) określone znaczenie.
Mówimy wtedy, że czasownik to be jest czasownikiem posiłkowym (auxiliary verb).
Czasownik to be jako czasownik posiłkowy
Jak to może działać?
Może chodzić o pomoc w nadaniu zdaniu aspektu ciągłości czasu gramatycznego (continuous tense aspect).
Czytam wpis na blogu o czasowniku to be.
(Ona) Ogląda film na Netflixie.
Rozmawiają ze sobą o wczorajszych wydarzeniach.
Zwróć uwagę, że w polskich zdaniach nawet nie występuje czasownik być w jakiejkolwiek formie.
Może chodzić o pomoc w zbudowaniu zdania w stronie biernej.
Skończyłem.
Rachunki są zapłacone.
Zaopiekowano się nią.
Czasownik to be potrafi też połączyć aspekt ciągły ze stroną bierną.
Ciągle mnie faulują w tym meczu.
Jest obserwowana przez tamtego mężczyznę.
Nie rozumie się nas tutaj.
Ale to jeszcze nie wszystko.
Czasownik to be może wręcz wejść w rolę czasownika modalnego, który moduluje lub nadaje innemu czasownikowi określony odcień znaczeniowy.
Mam jutro iść do dentysty. (ale nie wiadomo, czy pójdę)
Ma ją poprosić o rękę. (ale nie wiadomo, czy to zrobi)
Mają przeprosić przed kamerami za swoje zachowanie. (ale nie wiadomo, czy to zrobią)
A skoro już mowa o czasownikach modalnych, czasownik to be, w swojej zwykłej roli (być), lubi się pokazywać w ich towarzystwie.
Mogę sie jutro spóźnić.
To musi być telefon od Anny.
Byłoby miło z Twojej strony.
Be like Morph, czyli Bądź jak Morph
Morph to superbohater, który potrafi przybrać dowolny kształt lub postać.
Czasownik to be nie jest aż tak elastyczny, ale i tak ma najwięcej form w porównaniu do innych angielskich czasowników.
Oto ich przegląd.
Czasownik to be w formie bezokolicznika
Bezokolicznik czasownika być ma formę to be.
Chyba, że mówimy o (lub używamy) formy „gołego” bezoklicznika (bare infinitive), gdzie be występuje bez to, czyli pojawia się samo be.
Nie jest łatwo być superbohaterem.
Będę z tobą. Bedę przy tobie.
Czasownik to be w formach osobowych czasu teraźniejszego
Czasownik to be przestrzega tak zwanej zgodności podmiotu i orzeczenia. To ta zgodność odpowiada za to, że w polskim mamy takie formy jak: ja jestem, ty jesteś, on jest, itd.
Angielski czasownik to be także przestrzega tej zgodności, ale wybiórczo, występując w czasie teraźniejszym w trzech różnych formach. W zależności od osoby są to następujące formy:
Jestem Polakiem.
Nie masz racji.
Ona jest wspaniała.
Czasownik to be w formach osobowych czasu przeszłego
W czasie przeszłym liczba form czasownika to be spada do dwóch. I wyglądają one w następujących sposób.
Przepraszam, że się wczoraj spóźniłem.
Ale gdzie ty byłeś?
Czasownik to be w formach osobowych czasu przyszłego
A tu, żeby było ciekawie, forma jest tylko jedna i to ta podstawowa. Tyle, że w towarzystwie słowa will.
W przyszłym tygodniu będę w Londynie.
Czasownik to be w formie imiesłowu biernego
Jak widzisz powyżej, czasownik to be ma nieregularną naturę swojej odmiany. I ta nieregularność przekłada się także na formę imiesłowu biernego (past participle), czyli tak zwanej trzeciej formy czasowników, używanej na przykład w czasach perfect lub stronie biernej.
Ta trzecia forma ma dla czasowników regularnych końcówke -ed (np. walked, asked). Ale nie w przypadku czasownika to be, gdzie imiesłów bierny ma formę been.
Byłem tu wcześniej.
Czasownik to be w formie imiesłowu czynnego
I na koniec forma czasownika to be, która może funkcjonować jako gerund (rzeczownik odczasownikowy), czyli bycie, byt lub imiesłów czynny (present participle), czyli będąc.
Tu charakterystycznym elementem jest końcówka -ing. Stąd się bierze słowo being.
Bycie rodzicem może być trudne.
Będąc spóżnionym, wziąłem taksówkę.
Krótkie przypomnienie wszystkich form czasownika to be
- to be
- be
- am
- are
- is
- was
- were
- will be
- been
- being
Czasownik to be w angielskich czasach gramatycznych
W poniższej tej tabeli zobaczysz formę czasownika to be we wszystkich dwunastu angielskich czasach gramatycznych.
Jako ciekawostka i ilustracja form, dla czasów ciągłych (continuous) jako czasownik główny także przyjąłem czasownik to be. Formy te mogą się przydać przy tworzeniu strony biernej.
Everything is possible, czyli wszystko jest możliwe
A przynajmniej wszystko jest możliwe dla czasownika to be. Czasownik to be może występować (solo lub w zespole) jako każda z podstawowych części zdania.
Czasownik to be jako podmiot zdania
Bycie szczęśliwym jest łatwe.
Czasownik to be jako orzeczenie zdania
Jestem szczęśliwy.
Czasownik to be jako dopełnienie zdania
Można być szczęśliwym.
Gdy czasownik to be występuje jako orzeczenie, staje się tak zwanym czasownikiem łączącym (linking verb), który łączy podmiot z dopełnieniem.
Czasownik to be jest tu najbardziej uniwersalnym czasownikiem pod kątem tego, co lub kogo i z czym może połączyć.
W tym przypadku sky is the limit (to angielski idiom tłumaczony na polski jako „możliwości są praktycznie nieograniczone”). Dlaczego? Dlatego, że po czasowniku łączącym to be może wystąpić dowolne (sensowne w tym zdaniu) słowo lub wyrażenie.
Inne czasownik oferują bardziej ograniczone opcje, będąc (being) bardziej wybrednymi co do związków wyrazowych.
Została nam ostatnia rzecz do przerobienia.
Being a team player, czyli jak czasownik to be zachowuje się w zdaniu
Jak wspomniałem wyżej, czasownik to be może w zdaniu wcielić się (w tej lub inne formie) w dowolną jego część. W tej części wpisu chcę skupić się na jego podstawowej i najczęściej spotykanej roli w zdaniu, czyli jako orzeczeniu.
Zdania twierdzące z czasownikiem to be
W zdaniach twierdzących, czasownik to be może występować (w odpowiedniej formie) jako czasownik główny.
Jestem szczęśliwy.
Albo jako czasownik posiłkowy.
Oglądam mecz.
Z gramatycznego punktu widzenia ważne jest to, że czasownik to be występuje bezpośrednio po podmiocie zdania.
Czasem występuje z podmiotem tak blisko, że łączy się z nim w tzw. formy ściągnięte (contractions): I’m, you’re, he’s, she’s, it’s.
Zdania przeczące z czasownikiem to be
W zdaniach przeczących czasownik to be korzysta z partykuły not, która, znając swoje miejsce w szeregu, występuję po(!) czasowniku to be.
Nie jestem szczęśliwy.
Ponownie relacja czasownika to be i słowa not może być na tyle bliska, że powstają formy ściągnięte. W czasie teraźniejszym aren’t i isn’t,a w czasie przeszłym wasn’t i weren’t.
Zdania pytające z czasownikiem to be
W zdaniach pytających z czasownikiem to be występuje inwersja, czyli zamiana miejscami podmiotu i orzeczenia.
Zdanie twierdzące:
Pytanie:
Zdanie twierdzące:
Pytanie:
Zdanie twierdzące:
Pytanie:
Zdanie twierdzące:
Pytanie:
Na koniec zdania rozkazujące, czyli zdania używane do komunikowania poleceń i instrukcji.
Zdania rozkazujące z czasownikiem to be
Tu sprawa jest bardzo prosta.
Wystarczy samo słowo be (bare infinitive), które zwykle występuje z dopełnieniem opisującym, o jaki charaktery „bycia” w tym poleceniu chodzi.
Bądź cicho.
Bądź wcześnie.
Bądź ostrożny.
Jeśli polecenie lub instrukcja jest negatywna, przed słowem be pojawia się element don’t.
Nie bądź głuptasem.
Nie bój się.
Nie bądź dla siebie tak surowy.
There is always somethig left, czyli zawsze jest coś jeszcze
Dzisiaj było bardzo dużo na temat czasownika to be. Ale czy to wszystko? Otóż nie.
Pozostały jeszcze, na przykład, pytania rozłączne (question tags), ale zostawię je sobie i Tobie na osobny wpis.
Don’t worry. Be happy 🙂
Dobrego angielskiego
Marcin